Mooi
Wat gemijmer over de schone kunsten der letteren. Met een beetje rijmelarij, Ronald Giphart en mijn eigenste fantastische roman.
Rijmelarij
Als jonge twintiger met schrijversambities heb ik veel boeken geschreven en evenzoveel nooit uitgegeven. Wegens niet goed genoeg, teveel participerend op een huidig tijdsbeeld die reeds bij verschijning al oubollig en achterhaald zouden zijn, omdat ze onaf waren en nog 1.001 andere redenen.
Niks nieuws onder de zon trouwens, want dat doe ik nog steeds. Al mijn ideeën en gedachtenspinsels neerpennen, covers maken, een plot uitwerken, de eerste hoofdstukken tikken en het vod vervolgens in de digitale prullenbak pleuren wegens eerdergenoemde redenen.
Die digitale prullenbak leeg ik gelukkig nooit, wat vrij bijzonder is gezien mijn sobere vorm van ocd waarbij ik zelfs een net beantwoord appje al verwijder. Zo wil dus het toeval dat ik tijdens een scrollsessie door de bestanden op mijn harde schijf mijn dichtbundel tegenkwam.
Die is af. Klaar. Opgemaakt en wel. Klaar om uitgegeven te worden. Wat niet gaat gebeuren, want hij zit niet voor niets in mijn digitale prullenbak. Ik schreef deze bundel zo’n beetje rond 2007, als ik de laatste bewerking moet geloven. (vrijdag 4 mei 2007)
De titel:
Kleinburgerlijk Leed der Generatie Jaren 80
Ter leering ende vermaeck: van poëzie tot pamflet
En hoewel deze bundel dus nooit het levenslicht gaat zien, zijn er toch wat kwatrijnen en andersoortige poëma die wél het levenslicht hebben gezien. Zo verschijnt in mijn eerste boek de Nijmeegse stadsdichter Johan Maenhout ten tonele. Een bewust gecreëerd personage om toch wat van mijn rijmelarij de wereld in te kunnen slingeren.
Zoals deze.
Mooi
het mooist is het toch
te omschrijven wat het
mooist is
het omschrijven van
het gevoel van een moment
waarop ik mijn liefde
het meest intens voel
voor jou en waarop
ik jou de mooiste vind
De bundel is opgedeeld in een aantal hoofdstukken, elk met een eigen thema. Zo is er de Dekmantel der Liefde, Gebral der Politiek en Lofzang der Klagenden. Die laatste vind ik zelf met terugwerkende kracht wel mooi eigenlijk.
Het tweede deel van de bundel omvat een selectie korte verhalen en daar stuitte ik op een mailsessie die ik met Ronald Giphart had. De schrijver die mij met zijn boeken een paar decennia geleden op de middelbare school beter kon bekoren dan de dan geldende verplichte literatuur.
Die mailsessie kun je hieronder lezen, je weet wel, ter leering ende (leed)vermaeck.
Tjrt vs. Giph
Dag Ronald, kun je mij een omschrijving geven van wat jij nu precies onder 'literatuur' verstaat? Wanneer voldoet volgens jou een verhaal aan de maatstaven om officieel voor literatuur door te gaan?
Groet, Tjrt
Ha Tjrt, het is onmogelijk om precies aan te geven wat ik onder 'literatuur' versta. Om de woorden van een Amerikaanse tv-producent te lenen (die het beweerde over 'schoonheid', wat mijns inziens een inwisselbaar begrip is): 'Ik kan het niet omschrijven, maar als het de kamer binnenkomt herken ik het.'
Het grote probleem met het definiëren van literatuur is, dat één basiselement van de definitie het begrip 'verrassend' is, en iets wat verrast laat zich moeilijk in wetten vangen. Over de vraag waarom Grisham geen literatuur is en Kinky Friedman of Leon de Winter wel, heb ik in een vroeger leven in totaal bij elkaar opgeteld vijf jaar en zes maanden lang gediscussieerd tot bijna vechtens toe. Grofweg zou ik bij benadering hapsnappend een gooi kunnen doen door te stellen dat voor mij literatuur taalkundig kwalitatief gezien uitmuntend geschreven moet zijn, dat het qua compositie op alle gebieden moet overtuigen en dat mijn wereldbeeld er al dan niet tijdelijk op welke wijze dan ook door dient te veranderen. Dit is een vage omschrijving, maar concreter kan ik niet worden.
Overigens houdt - na die jaren van discussie - de vraag wat literatuur 'precies' is mij heden ten dage een stuk minder bezig. Niet dat het een puberale vraag is, maar met de wijsheid die met de jaren komt zijn er belangrijker vraagstukken en zaken gekomen. En daarbij heb ik het mij de laatste tijd zelfs wel eens toegestaan af en toe ereis een Grisham te lezen, wat welbeschouwd heulemaal niet slecht bevalt. Beantwoordt dit je vraag, Tjrt? Wat is jouw definitie wat literatuur precies is?
Groet, Giph
Eerlijkheidshalve moet ik bekennen dat ik inmiddels al zo’n 5 jaar ben blijven hangen bij de vraag wat literatuur nu werkelijk is. Voor de derde keer bijvoorbeeld lees ik nu Giph, al merk ik wel, met mijn 24 jaren jong, dat ik het niveau van Giph wat aan het ontstijgen ben. Toch heb ik nog steeds moeite om met een goede definitie te komen van het begrip literatuur. En aangezien ik ook één van die tobbers ben die nog steeds de droom heeft ooit een literair meesterwerk neer te zetten blijft die vraag, herstel, het antwoord op die vraag toch belangrijk. Die Amerikaanse tv-producent slaat de spijker op zijn kop, echter ziet deze man literatuur dan wel schoonheid wanneer het af is. Ik wil literatuur kunnen omschrijven voordat ik begin. Voorzichtig durf ik te stellen dat literatuur als vanzelfsprekend taalkundig briljant dient te zijn, er een duidelijke lijn in het verhaal behoort te zitten ondanks de chaos die er besproken wordt en dat, maar nu herhaal ik eigenlijk jouw woorden, het verhaal moet ‘blijven hangen’. En liefst langer dan een half uur. Dus, het blijft een niet te vatten begrip. Overigens, zou het ook niet zo zijn dat de vraag wat literatuur is minder belangrijk wordt wanneer je een inmiddels bestseller literair auteur bent?
Groet, Tjrt
Ha Tjrt, je vertelt dat je het begrip literatuur wilt kunnen omschrijven voordat je begint. Dit is een loffelijk streven, maar lijkt me in alle eerlijkheid ook een vlucht. Een begrijpelijke vlucht. 'Schrijven' is niet het vervaardigen van literatuur, schrijven is schrijven, een proces. Het is ondoenlijk (spreek ik uit ervaring) om bestaande literatuur te filteren op universele wetmatigheden om die vervolgens op toekomstig literair werk van toepassing te laten zijn. Daarmee leg je jezelf aan de ketting van zelfbedachte dogma's, nog voor je een letter op papier hebt. Kostelijke zonde. Ga lekker schrijven! Allereerst is er primo en alleen maar om het plezier van het formuleren, de zoektocht naar een fraaie omschrijven, de kick van een geslaagde scène. Dan pas rijst er de vraag of het allemaal zo briljant is en of het wel blijft hangen bij de lezer. Zelf heb ik mij als gezegd zes jaar van mijn leven bezig gehouden met de vraag wat literatuur was en hoe ik dat kon toepassen in wat ik zelf schreef. Voor mij heeft het erg louterend gewerkt de beantwoording van die vraag radicaal naast me neer te leggen en uit te gaan van (het plezier in) het schrijven zelf. Een bevrijding!
Groet, Giph
Het schrijven als zodanig geeft inderdaad een geweldige kick, zeker wanneer je niet nadenkt over de “wetten” die er (schijnen te) gelden. Het lukt me ook steeds vaker om De Vraag naast me neer te leggen en gewoon lekker bezig te gaan. Desondanks blijft het me te vaak bezig houden en dat is inderdaad zonde. Van tijd en inspiratie. Maar hoe ga jij zelf te werk? Denk je op een gegeven moment, goh, ik ga een boek schrijven en heb je dan direct een globaal beeld van een verhaal(-lijn) in den kop? Het lastige van schrijven vind ik namelijk vooral om ook na vier A4-tjes nog een bepaalde lijn te behouden in het verhaal.
Groet, Tjrt
Vanaf mijn zeventiende hou ik een ideeënlijst bij. Iedere dag heb ik een stuk of wat invallen, ideeën, woordgrappen, zinswendingen, observaties e.d., die ik aan het eind trouw opschrijf in een steeds verder uitdijende lijst. Flaubert zei dat schrijvers een roman in een flits voor zich zien, en laten we hem daarin gelijk geven. Een schrijver staat onder de douche of fietst op straat, en plotseling zit er een roman in zijn hoofd. Een mooi moment: er is iets geschapen wat er nog niet is. Natte-vingerend bepaalt de schrijver hoe dik het boek ongeveer zou moeten worden. Hij bedenkt scènes, die hij op kaartjes noteert, en legt deze kaartjes op volgorde. Dit duurt een aantal weken, waarin hij voortdurend schuift en nieuwe scènes bedenkt. Na een hoofdstukverdeling te hebben gemaakt, berekent hij hoeveel pagina's de individuele scènes zouden moeten duren en telt dit bij elkaar op. In de volgende fase begint het feitelijke schrijven. De schrijver werkt scènes uit, met behulp van zijn ideeënman en herschrijft de scène tot hij het gevoel heeft dat ze niet beter zouden kunnen. Al doende gaat hij door tot hij zijn laatste punt zet. Klinkt niet heel moeilijk, toch?
Groet, Giph
Flashforward naar het heden: geweldig om dit terug te lezen met de kennis van nu - en inmiddels een uitgeverij en heel wat boeken verder.
Tossa
Dan nu een stukje schaamteloze (zelf)promotie voor mijn laatste roman: Tossa. En nu kan ík wel zeggen dat het een prachtig boek is, maar ik laat dan toch liever ‘de lezer’ aan het woord. Die Tossa vooralsnog met een gemiddelde van 4,78 sterren op een totaal van 5 beoordeeld. Een willekeurige greep uit recente recensies:
In één ruk uitgelezen. De manier waarop Tjeerd de natuur waar hij in een deel van het boek vertoeft omschrijft, is echt prachtig. Gelachen, misschien zelfs wel een traan gelaten, maar vooral echt enorm van genoten. ~ Ingelise
Wat direct bij de eerste hoofdstukken opvalt is het mooie taalgebruik van Tjeerd. Ik kan hier zo intens van genieten. Als iemand het verdient om bij het grote publiek door te breken dan is Tjeerd het wel. Dat gun ik niet alleen hem, maar vooral de toekomstige nieuwe lezers van zijn boeken. ~ Hilona
Dit is een boek wat je, ook nadat je het uit hebt, hier nog over na laat denken. En ook met dit boek laat Tjeerd weer duidelijk zien dat hij weet wat schrijven is, en dat hij een miljoenenpubliek verdient. ~ Veronique
Tjeerds manier van schrijven is heel gedetailleerd, maar op een manier die ik erg prettig vind. Geluiden, geuren, gevoel, maakt dat je echt meegesleept wordt in het verhaal, in een moment, in een situatie. Bijna als een film. ~ Evelien
Fijn weekend, lieve mensen. Tot maandag! Dan komt deel 2 van het NKBV-artikel online.
Abonneren
Wil je meer van dit soort Brainfarts lezen? En denk je “ik gun die gozer wel een paar eurootjes zodat hij zijn schrijfsels blijft delen”. Dan kun je betalend lid worden en voorzie je mij van een beetje schrijvend bestaansrecht!
Subscribe hieronder, kies voor een maandabonnement, jaarabonnement (17% korting!) of sponsorship en ontvang als eerste (exclusieve) content.
Eenmalig doneren kan hier of met een directe overboeking naar NL70 BUNQ 2076 5623 89 t.n.v. Tjeerds Brainfarts. (en natuurlijk krijg je dan ook - tijdelijk naar rato - toegang tot betaalde content)
Mijn dank is groot en oneindig!